pierwszą odsłonę mkw dedykujemy turystyce, uzupełniając bogaty przekrój tematów poruszonych w „Kulturze Współczesnej” 3/2010 o kilka refleksji dotyczących ciała podróżującego i jego przedłużeń. jak piszą blanka brzozowska i anna wieczorkiewicz we wstępie do wyżej wspomnianego numeru „KW”: „(…)granice turystyki stają się nieostre. przy odrobinie wysiłku intelektualnego niemal w każdej czynności, którą wykonujemy, moglibyśmy dopatrzyć się aspektu turystycznego” [brzozowska, wieczorkiewicz 2010]. płynność charakteryzującą figurę turysty widać w napięciach i lękach wokół jego/jej ciała. co różni ciało turysty od ciała tubylca? jakie podróżujące ciała mogą zostać zaakceptowane jako ciała turystyczne, a jakie zostaną zaklasyfikowane jako ciała niebezpieczne i niechciane? jak otwarte powinno być ciało turysty i liczne jego/jej ekstensje w postaci bagażu, aparatu, przewodnika, GPS’u, smartphone’a czy oldschoolowego notatnika? jakie negocjacje władzy dokonują się na granicach owych przedłużeń – zamka bagażu, vouyerystycznego obiektywu aparatu czy rekomendacji przewodnika Lonely Planet?
trzy teksty, stanowiące inauguracyjną odsłonę mkw, poruszają rozmaite kwestie związane z ciałem turysty i jego/jej przedłużeniami. łukasz smolarow analizuje punkty widokowe i oferowane przez nie (kraj)obrazy, pokazując, w jaki sposób cielesny wysiłek turysty (podróż, marsz po mieście, wreszcie wspinaczka na szczyt punktu widokowego) nagradzany jest przez odcieleśnioną przyjemność podziwiania miasta w jego utopijnej totalności. cerelia athanassiou pokazuje, jak materialne obiekty turystyczne poddawane są dyscyplinującym praktykom władzy. łukasz zaremba zajmuje się transparentnym ciałem podróżnika i technologicznym spojrzeniem, jakiemu zostaje ono poddane we współczesnych praktykach kontroli, stanowiących nieodzowny warunek możliwości przemieszczania się.
mottem wizualnym turystycznej odsłony mkw jest zdjęcie martina parra z jego fotograficznej serii 'Small World’ [parr 2007], przedstawiające praktyki turystyczne. ironiczne zdjęcia parra, wykonane w latach 1987-1994, zazębiają się czasem aż zbyt gładko z dużo wcześniejszymi rozpoznaniami susan sontag na temat fotografii turystycznej [sontag 2009]. warto być może uzupełnić je o refleksję na temat ich własnej ramy: kim jest ten, który fotografuje naiwnych turystów? czy ciało artysty, przedłużone o bardziej profesjonalne technologie, funkcjonuje poza mechanizmami turystyki, czy też jego spojrzenie po prostu pożąda i utrwala innego rodzaju turystyczne „obrazy-ciekawostki” – te ukazujące samych turystów?
Źródła:
1. Blanka Brzozowska, Anna Wieczorkiewicz, Wyobraźnia turystyczna, „Kultura Współczesna” 2010 nr 3.
2. Martin Parr, Small World, Dewi Lewis Publishing, Stockport 2007.
3. Susan Sontag, O fotografii, przeł. Sławomir Magala, Wydawnictwo Karakter, Kraków 2009.
**szczególne podziękowania dla Bartka Garbiaka za pomoc techniczną przy uruchomieniu pierwszej odsłony**